Trasa Łążek Ordynacki – Nisko

ŁĄŻEK ORDYNACKI

Wieś wzmiankowana w 1592 r. jako miejsce wytopu żelaza z rud darniowych i siedziba tartaku. W 1595 r. została włączona w skład ordynacji zamojskiej (pozostawała do 1867 r.) i wtedy ustalono jej obecną nazwę. W okresie rozbiorów we wsi przebiegała granica zaboru austriackiego i rosyjskiego, tu mieścił się posterunek graniczny. 22 listopada 1863 r. pomiędzy Łążkiem Ordynackim a Wólką Szczecką oddział powstańczy pod dow. Śląskiego i Aleksandra Waligórskiego stoczył potyczkę z wojskiem carskim. W wyniku ran zmarł Śląski. W zagrodach nr 87, 91, 95 i 109 tradycyjne warsztaty garncarskie.

DOMOSTAWA

Wieś na Równinie Biłgorajskiej. Ośrodek garncarstwa ludowego, głównie czerwonej ceramiki glazurowanej ozdobionej motywami roślinnymi i geometrycznymi. 21 lutego 1944 r. we wsi kwaterowała 1 Ukraińska Dywizja Partyzancka pod dow. Piotra Werszyhory. W maju 1944 r. w pobliżu wsi miała miejsce bitwa oddziału BCh „Lipy” – Juliana Kaczmarczyka i AL. im. Ziemi Lubelskiej pod dow. Ignacego Borkowskiego z hitlerowcami. Kościół paraf. Marii Królowej Polski, drewniany, wzniesiony ok. 1910 r. Drewniana plebania z 1911 r. Drewniana karczma z lat siedemdziesiątych XIX w. Na cmentarzu paraf, mogiły partyzantów i mieszkańców wsi poległych i pomordowanych w czasie II wojny światowej.

ŻDZIARY

3 km na pn. wsch. Jarocin. Wieś na Równinie Biłgorajskiej, siedziba urzędu gminy. W okresie międzywojennym znana z działalności Stronnictwa Ludowego. Podczas II wojny światowej w czasie kilku pacyfikacji we wsi i okolicach hitlerowcy zamordowali ponad 500 mieszkańców. W 1944 r. w okolicy wsi liczne bitwy żołnierzy AK, BCh, NOW i radzieckich grup dywersyjnych Z hitlerowcami.

Kościół paraf. św. Antoniego, murowany, wzniesiony w 1918 r. Wewnątrz tablica upamiętniająca mieszkańców wsi – ofiary II wojny światowej. Drewniana plebania z lat trzydziestych XX w. W centrum wsi pomnik poświęcony działającym w okolicach wsi partyzantom. W lesie w pobliżu wsi dwie zbiorowe mogiły z tablicami w miejscach zbiorowych egzekucji Żydów w czasie II wojny światowej.

ZARZECZE

Wieś na prawym brzegu Sanu. Kościół paraf. Matki Boskiej Śnieżnej, drewniany, wzniesiony w 1720 r. w Jeżowem, przeniesiony na obecne miejsce w 1923 r. Dawny kościół filialny, obecnie kaplica cmentarna – drewniana z poł. XIX w., przeniesiona na cmentarz w 1923 r. Murowany dwór z 2 poł. XIX w. Pozostałości wałów ziemnych i fos z XVI w. Park krajobrazowy z XIX w.

8 km na pn. zach. Pysznica. Wieś, siedziba urzędu gminy. Założona w 1557 r. Jak mówi miejscowa legenda, swą nazwę zawdzięcza królowi Zygmuntowi Augustowi, który zachwycał się okolicą i smakiem tutejszej wody używając słowa „pysznie”. W XIX w. wieś była ośrodkiem wytopu żelaza z miejscowych rud darniowych. Kościół paraf. Świętego Krzyża, murowany, wzniesiony w l. 1926-29 wg proj. Wacława Rawskiego. Kaplica Matki Boskiej (ul. Wolności), drewniana, z 2 poł. XIX w. Tablica wystawiona w miejscu 3 zbiorowych mogił, w których pochowanych jest 259 Żydów – ofiar zbiorowych egzekucji w l. 1942-44.

Most na Sanie.

NISKO

Miasto powiatowe (ok. 15000 mieszk.), siedziba urzędu gminy. Węzeł drogowy i ośrodek przemysłu metalowego, drzewnego i spożywczego. Siedziba Wyższej Szkoły Ekonomicznej.
Liczne stanowiska archeologiczne – pozostałości osadnictwa z epoki brązu i okresu kultury łużyckiej.
Miejsce bitwy ze Szwedami w 1656 r., w czasie której oddział dowodzony przez Stefana Czarnieckiego wsparty przez ok. 3 tys. chłopów wyparł wojska Karola X Gustawa w kierunku Sandomierza. Prawa miejskie nadane w 1933 r.
Układ urbanistyczny z przełomu XIX i XX w. Kościół paraf, św. Józefa, murowany, wzniesiony w 1896 r. Murowana plebania z końca XIX w. Zabudowania gospodarcze przy nie istniejącym pałacu Gerarda Frankego, murowane, wzniesione w końcu XIX i na pocz. XX w. Park krajobrazowy z 1850 r. W rynku murowane budowle z końca XIX w.: d. starostwo (nr 14) i d. areszt (nr 15). Zespół budynków folwarcznych murowanych i drewnianych z pocz. XX w. W dzielnicy Warchoły d. kaplica grobowa rodziny Resseqvier, obecnie kościół filialny, murowana, z 2 poł. XIX w.