GIDLE – sanktuarium Matki Bożej Gidelskiej, patronki rolników i górników, położone w archidiecezji częstochowskiej, około 13 km na południe od Radomska.
Słynąca łaskami figura Matki Bożej z Dzieciątkiem ma zaledwie 9 cm wysokości i wyrzeźbiona została w kamieniu.
Początki sanktuarium MB Gidelskiej sięgają roku 1516, kiedy to, jak głosi legenda, miejscowy rolnik -Jan Czeczek, podczas prac polowych znalazł małą figurkę Najświętszej Marii Panny. Nikomu o tym nie mówiąc, schował ją do skrzyni, za co w niedługim czasie został ukarany -wszyscy domownicy wraz z nim stracili wzrok. Sąsiedzi, litując się nad nieszczęśliwą rodziną, wynajęli im do posługi pobożną kobietę. Podczas codziennych domowych prac poczuła ona wydobywający się ze skrzyni zapach kadzidła. Po jej otwarciu zobaczyła światłość bijącą od leżącej tam figurki. Przerażona niewiasta całe zdarzenie opowiedziała miejscowemu proboszczowi. Ksiądz udał się do domu Czeczka, wyjął statuetkę, oczyścił ją i obmył. Wodą pozostałą po umyciu figury Jan Czeczek wraz z rodziną przemył oczy i wkrótce wszyscy odzyskali wzrok. Na pamiątkę tego wydarzenia do dzisiejszego dnia raz w roku w maju odbywa się obmywanie cudownej figury w winie, zwane kąpiół-ką. Wino to zabierają do swoich domów pielgrzymi. Ma ono mieć cudowną moc uzdrawiającą, podobnie jak święta woda z Lourdes.
Początkowo figurkę MB Gidelskiej umieszczono w drewnianym krzyżu, a następnie w drewnianej kapliczce wybudowanej jako wotum wdzięczności przez właściciela G. Marcina Gidzielskiego.
Kilkanaście lat później postawiony został murowany kościółek, a następnie klasztor, w którym w 1615 osiedlili się oo. dominikanie. W tym też roku zaczęto spisywać łaski doznane za pośrednictwem MB Gidelskiej. W 1616 figura została oficjalnie uznana przez władze kościelne za cudowną, a w 1651 arcybiskup gnieźnieński Maciej Łubieński potwierdził prawdziwość cudów.
Największą popularnością sanktuarium gidelskie cieszyło się w XVII i XVIII w., kiedy to zanotowano najwięcej cudów. Z tego okresu pochodzi również obecny kościół pw. Wniebowzięcia NMP z kaplicą MB Gidelskiej.
Ośrodek ten od początku swojego istnienia funkcjonował jako miejsce święte i nawiedzane przez licznych pielgrzymów. W przeszłości odwiedzali go również polscy królowie: Władysław IV Waza, Jan II Kazimierz i Michał Korybut Wiśniowiecki.
Potwierdzeniem żywotności kultu była koronacja cudownej figury, której dokonał biskup włocławski Stanisław Zdzitowiecki 19 sierpnia 1923. Uroczystość ta zgromadziła 300 tys. wiernych i ponad 100 kapłanów.
Obecnie sanktuarium nadal należy do głównych ośrodków kultu maryjnego w archidiecezji częstochowskiej, sięgając poza granice diecezji (liczni pielgrzymi ze Śląska).
Głównymi uroczystościami odpustowymi gromadzącymi licznych pielgrzymów są: pierwsza niedziela maja (w rocznicę znalezienia figurki – „kąpiółka”), Wniebowzięcie NMP (15 sierpnia), św. Jacka (niedziela po 17 sierpnia) oraz MB Różańcowej (pierwsza niedziela października).