CZERWIŃSK nad Wisłą -sanktuarium Matki Bożej Pocieszenia, Pani Mazowsza. Wieś w Kotlinie Warszawskiej, 9 km na wschód od Wyszogrodu w diecezji płockiej.
Wzmiankowany już w 1065 w falsyfikacie mogileńskim, pod koniec XI w. Cz. stanowił własność biskupów płockich (1155 osadzenie kanoników regularnych laterańskich i fundacja zespołu klasztornego przez biskupa płockiego Aleksandra z Malonne). Średniowieczny Czerwińsk po wiek XVII dzielił się na biskupi (prawa miejskie 1373) i klasztorny (prawa miejskie 1582). W tym ośrodku życia politycznego, kulturalnego, gospodarczego i religijnego na Mazowszu szlachta otrzymała tzw. przywileje czerwińskie (1422).
W opactwie kanoników regularnych przebywali książęta mazowieccy i królowie polscy, między innymi Władysław Jagiełło, Kazimierz Jagiellończyk, Władysław IV, Jan Kazimierz, a w okresie późniejszym wysoko postawieni dostojnicy państwowi i kościelni – składając tu dziękczynne wota w sprawach wagi państwowej lub doznanych łask osobistych. Kościół i klasztor niszczone były w czasie potopu szwedzkiego, a duchowni represjonowani m.in. po powstaniu styczniowym. Zespół klasztorny – wybudowany w stylu romańskim, przebudowany w gotyckim, renesansowym i barokowym – oraz romański kościół z ciosów granitu polnego, orientowany, typu bazylikowego, ze sklepieniem kolebkowym z lunetami, dwuwieżowy zostały uznane za jedne z najcenniejszych zabytków architektury w Polsce. Na uwagę zasługują romański portal i kolumny z XII w., freski romańskie z 1. poł. XIII w., gotyckie, renesansowe i barokowe, okucia drzwiowe, późno-gotycka dzwonnica, gotycki i późnogotycki klasztor przebudowany w XVI w. i później. W refektarzu klasztornym znajduje się kopia obrazu Matki Bożej Ostrobramskiej. W otoczeniu zabudowań klasztornych mieści się Dom Pielgrzyma.
W ołtarzu z pocz. XVII w. umieszczony jest obraz Matki Bożej Czerwińskiej w srebrnej, pozłacanej sukience, namalowany na płótnie w 1612 przez Łukasza z Łowicza.
Jest jedną z najpiękniejszych w Polsce replik rzymskiego obrazu z bazyliki Santa Maria Maggiore. Wstawiony czasowo w główny ołtarz w XVII w. podczas odpustu Matki Bożej Śnieżnej (5 sierpnia 1633), zamiast obrazu właściwego, pozostaje w tym miejscu do czasów obecnych. Uznany za cudowny w XVII w., czczony jest do dziś. Koronowany został 6 września 1970 przez Stefana kardynała Wyszyńskiego, a rekoronowany 15 sierpnia 1977 przez biskupa płockiego Bogdana Sikorskiego z udziałem 70 księży i 6000 wiernych.
Początek kultu datuje się na wiek XVII od chwili umieszczenia obrazu w ołtarzu. Przybywali tu i przybywają nadal pątnicy z pobliskich parafii, spisano wiele cudów. Dowodem otrzymywanych łask są wota składane dawniej (103) i współcześnie. Najstarsze pochodzą z XVI w., a na szczególną uwagę zasługują plakiety kute w srebrze rozmieszczone na czterech pilastrach nad stallami i przy ołtarzu. Do dziś pielgrzymują do sanktuarium pielgrzymi z ziemi wyszogrodzkiej, zakroczymskiej i płońskiej, turyści-pielgrzymi z różnych stron Polski oraz goście zagraniczni. Przed obliczem Pani Mazowsza pokłon składają pątnicy pielgrzymki warmińskiej wędrującej na Jasną Górę. W 1967 świątynię podniesiono do rangi bazyliki mniejszej. Uroczystości odpustowe, podczas których pielgrzymi obchodzą ołtarz na kolanach, gromadzą rocznie kilkanaście tys. wiernych. Rocznie czerwińskie sanktuarium odwiedza ok. 30 tys. pielgrzymów i turystów. Rzesze wiernych, nawet z odległych stron Polski gromadzą przygotowywane przez tutejszych salezjanów: „Jasełka” z okazji Bożego Narodzenia i „Misterium Męki Chrystusa” z okazji Wielkiego Postu. W maju Cz. odwiedza pielgrzymka zespołów muzycznych do Pani Mazowsza i odbywa się festiwal „Maria-Song” – ogólnopolski przegląd pieśni i piosenki maryjnej.
W klasztorze znajdują się wystawa zbiorów z terenów misji salezjańskich oraz izba pamiątek po Auguście kardynale Hlondzie, salezjaninie, prymasie Polski.
Odpusty odbywają się w święta Zwiastowania NMP (25 marca), Zesłania Ducha Świętego, Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia) i Narodzenia NMP (8 września).