CHEŁMSKA GÓRA k. Koszalina – wzniesienie morenowe o wys. 137 m n.p.m., położone na płn.-zachód od Koszalina. Jedna z trzech świętych gór Pomorza z sanktuarium Matki Bożej Trzykroć Przedziwnej w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej.
Najbardziej znana święta góra Pomorza była miejscem kultu już w młodszej epoce kamienia (ok. 2 tys. lat p.n.e.), w okresie prasłowiańskiej kultury łużyckiej, oraz dla pomorskich Słowian, którzy wybudowali pogańską kącinę (spaloną w XII w.). Według Andrzeja Szyjewskiego szczyt góry otaczał krąg zniczy ofiarnych, podobnie jak Wzgórze Tumskie w Płocku czy Radzikowo. Położona w strefie przybrzeżnej Bałtyku Chełmska Góra uchodzi za najwyższe nadmorskie wzniesienie aż po Holandię. Dobrze widoczna od strony lądu i morza, była w przeszłości ważnym punktem orientacyjnym dla żeglarzy i wędrowców. Informacje o niej umieszczano w itinerariach, przewodnikach i księgach żeglarskich. Najstarsze itineraria i mapy z winietami pomorskich świętych gór pochodzą z 1380, 1500,1550 i 1560. Na ogół przyjmuje się, że pierwsza chrześcijańska kaplica na Chełmskiej Górze powstała w 1. poł. XIII w. za przyczyną norbertanów z Białoboku. Z datowanej na 1263 wzmianki wynika, że zarządzał nią „pleban Mikołaj” oraz że do czasu wybudowania nowego kościoła w Koszalinie pełniła funkcję kościoła parafialnego. Od 1278 aż do końca wieku XVI patronat nad kaplicą sprawowały cysterki z Koszalina. Prawdopodobnie one właśnie wprowadziły na Chełmskiej Górze kult Najświętszej Maryi Panny. Papież Bonifacy IX w bulli z 1399 potwierdził, że w kaplicy na Chełmskiej Górze znajduje się „wyróżniający się ogromną czcią”, słynący od dawna z „licznych cudów” i odwiedzany przez „wielką rzeszę” pątników wizerunek błogosławionej Dziewicy Maryi, natomiast w bulli z 29 grudnia 1400, adresowanej do klasztoru Cysterek w Koszalinie, Norbertanów w Białoboku, kościołów św. Marka w Wenecji i NMP w Akwizgranie ustanowił główne uroczystości odpustowe na Chełmskiej Górze na 15 sierpnia – święto Wniebowzięcia NMP. Dodatkową zachętą do pielgrzymowania było zapoczątkowane przez papieża Grzegorza XI w 1378 oraz biskupa sufragana kamieńskiego Jana w 1395, a kontynuowane przez ich następców hojne udzielanie przywilejów odpustowych. Zachowane dokumenty potwierdzają, że pielgrzymowali tu pątnicy z Rzymu i całej niemal Europy; najliczniej jednak z miast hanzeatyckich. W 1387 przed obrazem Matki Bożej z G.Ch. modliła się, doznając duchowych łask i objawień, bł. Dorota z Mątowów (1347-1394).
Niewielka kaplica nie zaspokajała potrzeb pielgrzymów, toteż w latach 1431-1458 przystąpiono do jej przebudowy lub też do budowy nowego kościoła. W jego wnętrzu znalazł się m.in. cudowny obraz Maryi, ołtarze boczne św. Apolonii i św. Barbary oraz wota. W wyniku ruchów reformacyjnych wiatach 1533— 1545 kaplica została zamknięta, a jej wyposażenia do dziś nie udało się odnaleźć. Cegły i kamienie pochodzące z rozebranej w 1592 kaplicy zostały użyte do budowy zamku w Kazimierzu.
W XVII w. postawiono na Chełmskiej Górze 3-metrowy drewniany maszt z chorągwią. W 1892 na polecenie króla Wilhelma II wystawiono pomnik ku czci „poległych w walce wyzwoleńczej Prus dzielnych Pomorzan”. W latach 60. usunięto z Chełmskiej Góry krzyż.
W 1990 decyzją władz miejskich Koszalina szczyt Chełmskiej Góry został przekazany Szensztackiemu Instytutowi Sióstr Maryi. Wkrótce na szczycie stanęła charakterystyczna kaplica z obrazem MB Trzykroć Przedziwnej.
Jej poświęcenia dokonał 1 czerwca 1991 Ojciec Święty Jan Paweł II. Odtąd kaplicę, która otrzymała imię „Sanktuarium Przymierza”, odwiedza rocznie około 100 tys. pielgrzymów przybywających z różnych zakątków świata. W ciągu zaledwie kilku lat w księgach zostało zapisanych wiele podziękowań za otrzymane łaski. Wykształciła się tradycja modlitw za Kościół przed krzyżem Zachodnim (we wtorki), Wschodnim (we czwartki) oraz Jedności (pozostałe dni tygodnia). Na szczycie Chełmskiej Górze, poza wspomnianą kapliczką, można dziś zobaczyć zarys pierwotnej kaplicy oraz fragment muru XV-wiecznego kościoła. Wpisany do państwowego rejestru zabytków szczyt Chełmskiej Góry otacza różaniec ułożony z 59 kamiennych głazów, pochodzących z dawnej kaplicy. Cały szczyt Chełmskiej Góry, razem z setkami grobów dawnych pielgrzymów, stał się otwartym sanktuarium. Główne uroczystości odpustowe przypadają na święto Wniebowzięcia NMP 15 sierpnia.