BOCHNIA – sanktuarium Matki Bożej Różańcowej, kościół parafialny pw. św. Mikołaja w Bochni na terenie diecezji tarnowskiej.
Obraz Matki Bożej Bocheńskiej jest jedną z najwcześniejszych kopii ikony jasnogórskiej. Legenda mówi o powstaniu wizerunku jeszcze na pocz. XV w., kiedy to podczas renowacji obrazu jasnogórskiego wykonano kilka jego kopii. W rzeczywistości pochodzenie bocheńskiego obrazu nie jest znane, prawdopodobnie powstał on na przełomie XV i XVI w. Według dawnych przekazów obraz stanowił własność Krzysztofa Bąkowskiego, mieszkańca Wieliczki. W celu zapewnienia wizerunkowi należnej czci przekazał on ów wizerunek do kościoła w Wieliczce. Ponieważ jednak proboszcz niedostatecznie wyeksponował obraz, wieszając go na jednej ze ścian kościoła, Bąkowski zabrał go z powrotem. Wkrótce podczas groźnego pożaru miasta dzięki modlitwie przed obrazem Bąkowski wraz z rodziną i dobytkiem ocalał. Wówczas pewny nadzwyczajnej siły obrazu podarował go oo. dominikanom w Bochni, którzy umieścili wizerunek w kaplicy różańcowej w kościele klasztornym pw. Wniebowzięcia NMP (ok. 1622). Kult zaczął się szczególnie rozwijać po tym, jak na twarzy Maryi pojawiły się krwawe łzy (28 lipca 1633). Zjawisko powtórzyło się w obecności przybyłej z Krakowa komisji duchownej (15 maja 1637), która w 1638 wydała dekret o cudowności obrazu. Pielgrzymi pojawiali się z coraz dalszych stron, nie tylko z obszaru płd. Polski, ale i ze Śląska, Moraw, Słowacji czy Węgier, doznając licznych łask przed obliczem Bocheńskiej Pani. Wiek XVII to najwspanialszy okres rozkwitu sanktuarium, było ono wówczas wymieniane wśród najważniejszych ośrodków kultu maryjnego na świecie. Z tego okresu pochodzą też liczne kopie kultowe MB Bocheńskiej (do dzisiaj w Gosprzydowej, Biesiadkach, Wierzchach k. Sieradza, Brzezinach k. Łodzi, Sarbiewie).
Ten wspaniały rozwój sanktuarium został zahamowany w wyniku rozbiorów Polski i likwidacji konwentu dominikanów w Bochni (1797). Cudowny obraz zakonnicy przekazali do kościoła parafialnego pw. św. Mikołaja, gdzie stopniowo popadał w zapomnienie. Nie licząc krótkotrwałego ożywienia kultu w latach 60. XIX w., obraz ponownie otoczono należną mu czcią dopiero na pocz. obecnego stulecia. Ważnym wydarzeniem była koronacja wizerunku przypadająca w odpust Matki Bożej Różańcowej, 7 października 1934. Dokonał jej biskup tarnowski Franciszek Lisowski w obecności 130 tys. wiernych z diecezji tarnowskiej i wsch. części diecezji krakowskiej. Obecnie sanktuarium bocheńskie swym zasięgiem oddziaływania obejmuje głównie Bochnię i jej okolice. Główną uroczystością jest tygodniowy odpust w święto Matki Bożej Różańcowej, rozpoczynający się w pierwszą niedzielę października.
W ciągu oktawy odpustowej przybywa 20-30 tys. pątników, z czego ok. 10 tys. w pielgrzymkach pieszych.
W Bochni znajduje się jeszcze jeden ośrodek kultu maryjnego, tzw. kaplica na Murowiance. Powstała ona z inicjatywy bocheńskich górników, głównie Michała Łosika, w poł. XIX w. Szczególnym kultem jest tutaj otaczana, przeniesiona z kościoła parafialnego, figura Matki Bożej Anielskiej.